Er is de laatste jaren heel wat te doen rond “mindfulness”. Steeds meer gezondheidsinstellingen, lokale verenigingen en zelfs bedrijven organiseren mindfulness-trainingen om hun leden beter te leren omgaan met stress, spanning, angst, depressie en burn-out. Maar wat wordt nu precies bedoelt met mindfulness? Is het werkelijk allemaal we zo vernieuwend als we denken? En is het ook voor mij geschikt op het pad naar heling van mijn angst?
Een kleine resumé voor de geïnteresseerde lezer …
Bewust aandacht schenken aan wat is …
Mindfulness staat heel kort samengevat voor “aandacht“, maar kan op verschillende manieren beschreven worden. Het gaat in wezen over het volledig aanwezig proberen te zijn in het hier en het nu door bewust aandacht te schenken aan je huidige ervaring.
In tegenstelling tot wat veel mensen denken heeft mindfulness (en specifieker – mindfulness meditatie) niks te maken met het negeren van gevoelens, het uitfilteren van gedachten of het wegstoppen van je problemen. Het is absoluut niet op te vatten of te beoefenen als een vlucht of een “techniek” om bijvoorbeeld je angst te gaan bestrijden.
Wel is het een oefening in het “zacht observeren” van (negatieve) gevoelens, gedachten, gewaarwordingen of rampscenario’s met als doel de voorbijgaande aard van al deze fenomenen te kunnen aanvoelen en ervaren en openheid en ruimte te creëren.
Het regelmatig beoefenen van mindfulness stelt je beter in staat jezelf bijvoorbeeld niet te gaan vereenzelvigen met je leed, maar juist een andere verhouding te gaan creëren waardoor je de zaken kan leren observeren (in plaats van erin te vallen). De basishouding die beoefenaars van mindfulness dan ook erg belangrijk vinden is gebaseerd op een grote openheid, mildheid, nieuwsgierigheid en aanvaarding van wat “is” in het “hier en nu”.
MF is dus geen tovermiddel of techniek, waarmee je al je problemen kan oplossen. Het is echter wél een manier om te leren je negatieve gedachten en opvattingen of pijnlijke gevoelens te observeren voor wat ze zijn: louter gedachten, opvattingen en gevoelens die kunnen opgaan en weer weggaan zonder er steeds tegen te willen vechten.
Het fascinerende van de zaak is natuurlijk dat in de aanvaarding van hetgeen dat “is” vaak al een groot deel van de oplossing ligt. Ik heb hier eventjes twee filmpjes toegevoegd van Mingyur Rinpoche die ik wel inspirerend en passend vond voor dit artikeltje.
Is Mindfulness Iets Nieuws?
Het begrip mindfulness is afkomstig uit de rijke boeddhistische levensbeschouwing en gaat dus al heel wat eeuwen mee. Maar aandacht schenken aan het nu is natuurlijk niet enkel beperkt tot de boeddhistische traditie. Ook in bijvoorbeeld de Christelijke religie werd aandachtsmeditatie regelmatig beoefend. Het is dus absoluut niks nieuws onder de zon.
Wat wel “relatief nieuw” is, is het inschakelen van deze filosofie in een Westerse medische setting. De eerste die hier met begon was Dr Jon Kabat-Zinn met zijn MBSR (Mindfulness Based Stress Reduction programma aan de Universiteit van Massachusets (1981). Sindsdien is het programma verder verfijnd en overgenomen (ook in Vlaanderen). De bekendste auteurs en onderzoekers op dit gebied zijn ongetwijfeld Edel Maex en Dr David Dewulf.
Kan ik met Mindfulness Mijn Angst Aanpakken en Wegkrijgen?
Het regelmatig beoefenen van MF kan ervoor zorgen dat je beter je aandacht kan richten en dat kan zeker belangrijk zijn in het helen van je angst. Verschillende onderzoeken hebben bijvoorbeeld uitgewezen dat aandachtsprocessen een grote rol spelen in het filteren van negatieve gevoelens en gedachten en dat regelmatige beoefenaars van MF grote vooruitgang kunnen boeken op hun pad naar heling van angst. Door mindfulness te beoefenen, kan je leren minder in gevecht te gaan tegen “ongewenste” gevoelens en gedachten. Deze strijd kost namelijk heel wat energie.
Maar Mindfulness is niet in alle situaties aangewezen. Sommige mensen vinden namelijk stilzitten met hun gedachten, gevoelens en sensaties ontzettend moeilijk of ervaren het (nog) als bijzonder onveilig. Dit is zeker het geval bij cliënten waarin pijnlijke levensgebeurtenissen hebben meegespeeld in het ontstaan van angstproblemen en/of waar ook dissociatie kan optreden.
Wil dat zeggen dat het dan nooit zal lukken? Neen! Het geeft enkel aan dat er voor alles een geschikte en minder geschikte tijd is. Merk je met andere woorden dat je erg van streek geraakt tijdens het mediteren (of bij het nog maar denken aan te gaan mediteren) of wegzakt, stop dan en forceer jezelf niet. Belangrijk is namelijk dat je altijd in een “observerende” positie kan blijven. Het heeft geen zin om helemaal buiten je tolerantievenster te gaan en overspoeld te worden door gedachten en gevoelens.
Conclusie (in puntjes!)
Mindfulness …
- … is geen techniek of wondermiddel om je angsten weg te krijgen.
- … gaat over aanwezig zijn in het NU.
- … helpt je om jezelf niet te vereenzelvigen met pijn, gedachten, gevoelens, overtuigen, …
- … helpt je om minder te vechten tegen wat ‘is’.
- … is niet bij iedereen al aangewezen.
Ik wens je erg veel moed en hoop!
Michel
