"Trek het je minder aan!"
"Ga wat meer sporten!"
"Ga gewoon wat vroeger slapen"
"Neem vrijaf en doe gewoon eens iets voor jezelf …"
Komen bovenstaande uitspraken je ook bekend voor? Voel jij je ook gefrustreerd en onbegrepen als je bovenstaande adviezen voor de honderdste keer over je heen krijgt? Dan ben je zeker niet alleen.
Natuurlijk bedoelt je vriend, vriendin of hulpverlener het goed … alleen werken dergelijke adviezen niet altijd.
Dit komt omdat er een belangrijke inschattingsfout wordt gemaakt:
Angst = schrik
Nochtans heeft angst weinig te maken met schrik! Er bestaat immers een wezenlijk verschil tussen beide fenomenen. Dit verschil is echter zeer belangrijk om angstproblemen beter te kunnen behandelen.
Nee, Angst is Echt Wel Geen Schrik ...
Mensen kunnen een verklaarbare (maar niet minder onaangename) dosis aan stress ervaren wanneer ze een toespraak dienen te geven op hun trouwfeest of een examen dienen af te leggen. Desalniettemin blijven deze onaangename gevoelens relatief beheersbaar.
Het is duidelijk aan welke situatie deze gelinkt zijn. Ze verdwijnen vaak ook weer snel na de gevreesde situatie. Tenslotte bepalen ze niet het volledige leven van de persoon. In het bovenstaande geval zou ik dan ook eerder spreken van ‘schrik’.
Angst daarentegen is van een geheel andere orde.
Mensen met een angststoornis worden bestookt met onaangename gevoelens en sensaties. Soms zijn deze gevoelens gelinkt aan een situatie (bijvoorbeeld bij specifieke fobieën of sommige sociale angsten), maar rapporteert de persoon desalniettemin dat ze buitenproportioneel zijn.
In andere gevallen komen de gevoelens als een donderslag bij heldere hemel, genre: je bent lekker aan het rijden in je auto en plots ervaar je een allesoverheersende angst om de controle te verliezen, gek te worden of dood te gaan.
Allesbehalve schrik dus en bijgevolg ook niet zomaar aan te pakken met een dagje vakantie of een frisse boswandeling.
Adviezen bij Angst die NIET Werken
Hoewel doorsnee- advies goed kan werken bij mensen met beheersbare schrik, is het onvoldoende en zelfs inadequaat voor personen met een angstproblematiek.
De breinregio’s die verantwoordelijk zijn voor het aanzetten van de onderliggende ‘angst’ liggen namelijk dieper in het brein, zijn evolutionair ouder zijn & laten zich niet zo eenvoudig ‘temmen en afzetten’.
Het brein wil er namelijk ERG ZEKER van zijn dat de kust ‘veilig’ is. De angst die wordt ervaren als deze systemen actief zijn voelt dan ook een pak bevreemdender en existentiëler aan dan een eenvoudig te verklaren schrik voor een specifieke situatie.
Bijgevolg zijn de standaardinterventies rond sporten, slapen, … niet genoeg om de onderliggende angst te kunnen counteren.
Als kwalijk gevolg kunnen deze cliënten bovendien een nieuw gevoel van machteloosheid ervaren: “oh nee, meer slapen en gaan wandelen helpt niet … zie je wel, ik ben vast dus die ene, hopeloze en uitbehandelde cliënt!!”. Het goedbedoelde advies maakt het meestal enkel maar erger.
Beter een Luisterend Oor, dan een Adviserende Mond
In eerste plaats helpt het om de persoon met angst meer inzicht te geven in wat angst is en wat de typische gevoelens, sensaties en gedachten van angst zijn.
Veel mensen met een angstproblematiek hebben namelijk veel angst voor de (gevolgen van) angst. Ze vrezen dat ‘het’ allemaal uit de hand zal lopen en ze bijgevolg gek zullen worden en dood zullen gaan. Door deze gedachten echter te kaderen als pogingen van het brein om bewuste grip te krijgen op alle vreemde sensaties die door een structuur in het middenbrein wordt geproduceerd kan er op een indirecte manier een groter gevoel van controle komen.
Als je dit belangrijke inzicht hebt, hoef je ook niet meer nodeloos te vechten tegen (de sensatie van) angst. Het wordt immers steeds meer duidelijk dat de ‘angst’ wordt geproduceerd in je eigen lichaam.
Het helpt ook om je vriend, vriendin of partner te helpen deze logica te helpen ontrafelen op een rustige en hoopvolle manier. Op momenten waarbij de angst door de persoon zijn of haar lijf raast, is het namelijk niet altijd evident om deze ‘kennis’ opnieuw uit het geheugen te halen.
Een luisterend oor is dus belangrijker dan een adviserende mond. Door actief te luisteren wordt de persoon fundamenteel erkend in zijn lijden. Door oprecht te benoemen dat het een zeer moeilijke en moedige opdracht moet zijn om zowel intense angst te doorstaan PLUS een leven te leiden krijgt de persoon minder het gevoel zwak of incompetent te zijn.
Welke Adviezen bij Angst Werken WEL?
- Zet je ideeën over ‘angst’ aan de kant als je nog nooit een hevige angst hebt ervaren. Angst is geen schrikje.
- Beperk die standaardadviezen en kies voor een luisterend oor.
- Erken de moeilijkheid die een persoon heeft om (anders) met angst om te gaan.
- Help de persoon de achterliggende logica van angst te begrijpen.
Warme groet
Michel Lahaye